Alois Hába (Vizovice, Moravië, 21 juni 1893 – Praag, 18 november 1973) heeft als componist, theoreticus en leraar een zeer prominente rol in het Tsjechische muziekleven gespeeld. Zelf studeerde hij in Praag (Novak) en Wenen (Schreker). Zijn belangrijkste muzikale impulsen kreeg hij vanuit de Tsjechische traditie (van Smetana tot Suk), van de Tweede Weense School en van de Tsjechische folklore, waarmee hij door zijn moeder, een voortreffelijke zangeres van volksliederen, vertrouwd was geraakt.
Toen hij in 1917, in Wenen, voor het eerst over het gebruik van kwarttonen hoorde, realiseerde hij zich dat ook in de volksmuziek, op geheel natuurlijke wijze, kwarttoonsintervallen werden gebruikt (denk aan het 'er tegenaan zingen', ook wel 'expressieve intonatie' genoemd) en zag hierin een belangrijke uitbreiding en vernieuwing van het gebruikelijke klassieke, diatonische idioom.
Niettemin heeft de taal der micro-intervallen, ondanks het fascinerende, vervreemdende effect, in de westerse muziekwereld geen vaste voet gekregen.
Redenen daarvoor kunnen zijn, dat dat de uitvoering ervan voor strikt diatonisch opgeleide musici extreem moeilijk is (ook kwarttonen kunnen vals gespeeld worden!) en dat expressie in muziek, teweeggebracht door middel van kleine intonatierveranderingen, zich moeilijk in exacte getallen laat uitdrukken - zoals ook in de jazzmuziek intonatie en 'swing' niet te noteren valt.
Hába's eerste kwarttoons compositie dateert al uit 1917, maar het zou ca. vijf jaar duren alvorens hij zijn ideeën in uitgewerkte vorm aan de Berlijnse 'Hochschule für Musik' presenteerde, waar het echter niet zijn gehoopte weerklank vond. Daarvoor moest hij terug naar Praag, waar hij in 1924 een officiële cursus in kwarttoons muziek aan het Praags Conservatorium begon en waar op zijn initiatief verschillende instrumentenbouwers kwarttoons en 1/6de toons instrumenten ontwikkelden (piano, harmonium, klarinet, trompet).
Als voorvechter van avantgarde muziek en door zijn betrokkenheid bij concertorganisaties en festivals heeft Hába het Tsjechische muziekleven van avontuurlijke impulsen voorzien en is hij voor een hele componistengeneratie van onschatbare waarde geweest. De International Society for Cotemporary Music benoemde hem in 1957 tot ere-lid.
W.H.