Verloren gewaande jazzkoorts

Ebony Band o.l.v. Werner Herbers
Dancing -The Jazzfever of Milhaud, Martinu, Seiber, Burian, Wolpe.

Wie benieuwd is hoe kubisme klinkt, luistere naar de Suite from the Twenties van de Duitse cornponist Stefan Wolpe. Als een wagen met vierkante wielen: hoekig, stroef en ongemakkelijk. Maar ook fascinerend, omdat achter de
streng gestileerde jazznoten toch een herinnering aan'swing' schuilgaat.
Suíte from the Twenties is een van de stukken op de cd Dancíng -  The Jazzfever of Milhaud, Martinu, Seiber,Burian, Wolpe, die dirigent Werner Herbers met zijn Ebony Band onlangs uitbracht. Allemaal stukken die werden geschreven in het Interbellum en daarom omgeven zijn met intrigerende verhalen over communistische sympathieën, Dada, atonale muziek, antifascisme, Futurisme, vervolging en vlucht. Met als praktische consequentie dat de verboden partituren werden verstopt, in bewaring gegeven, zoek raakten of werden vernietigd.
Naast zijn carrière als hoboïst bij het Koninklijk Concertgebouworkest heeft de inmiddels gepensioneerde Herbers er zijn levenswerk van gemaakt partituren van 'entartete' componisten op te sporen en speelklaar te maken. Zo bestaat de Suite van Stefan Wolpe in feite uit een handvol losse pianostukken, die Herbers heeft gebundeld en die door componist Geert van Keulen voor ensemble zijn geïnstrumenteerd. In deze vorm werd de Suite in 2002 in New York voor het eerst uitgevoerd, onder leiding van Werner Herbers.
De Jazz Suite uit 1928 van Bohuslav Martinu betreft zelfs een wereldpremière, omdat deze Tsjechische componist indertijd geen uitgever voor dit werk kon vinden. ln 1966 slaagde zijn weduwe erin de partituur te laten publiceren, maar daarbij werd per ongeluk de cellopartij weggelaten. Op de cd Dancing is voor het eerst de integrale versie te horen.
Vermeldenswaardig is ook de actieve Praagse componist Emil Frantisek Burian, die zijn deportatie naar Theresienstadt overleefde maar na de oorlog onder het stalinisme zijn draai niet meer kon vinden. Zijn Suite Americaine (1926) klinkt in een door Burian zelf vervaardigde versie voor ensemble en violophone, een strijkinstrument met een metalen klanktrechter, dat eind negentiende eeuw in Engeland was uitgevonden.
Minder verrassend maar daarom niet minder meeslepend is La Créatíon du Monde van Darius Milhaud. Als jazzliefhebber én jood werd Milhaud dubbel gezocht door de nazi's, maar anders dan veel familieleden en vrienden wist hij tijdig naar de Verenigde Staten te vluchten en zijn partituren veilig te stellen. In de loop der jaren heeft Werner Herbers (internationaal) belangrijk speurwerk verricht naar muziek van 'entartete' of anderszins vervolgde componisten - denk aan de componisten tijdens de Spaanse burgeroorlog.
Dancing is al de tiende cd met verloren gewaande muziek die hij met zijn Ebony Band uitbrengt. Achteraf kun je stellen dat Herbers in 2005 als een van de eersten zelf slachtoffer werd van de nieuwe politieke wind die in ons land waait, toen de subsidie voor de Ebony Band werd stopgezet. Herbers heeft besloten zijn missie gewoon voort te zetten. Maar de consequentie is dat zijn vondsten alleen nog via de cd-speler te beluisteren zijn.

Jacqueline 0skamp
Channel Classics 30611
www.ebonyband.nl